Najniższy punkt Polski: Raczki Elbląskie czy Marzęcino?
Przez dziesiątki lat za najniższy punkt Polski uznawano miejsce znajdujące się w Raczkach Elbląskich. To wieś położona na obrzeżach Elbląga. Zmierzona w tym miejscu depresja wynosi 1,8 m p.p.m. Została oznakowana i stała się sporą atrakcją turystyczną, było to wyjątkowe miejsce w Polsce.
Niestety dla Raczek w 2013 r. w położonym 15 km na północny zachód Marzęcinie odkryto jeszcze głębszą depresję. Zmierzono, że znajduje się ona 2,2 m p.p.m. (p.p.m. – poniżej poziomu morza). Po latach starań, w 2022 r. miejsce to zostało oficjalnie uznane za najniżej położony punkt w Polsce. Dzisiaj jest oznakowane wieżą triangulacyjną (GPS:…). Czy stanie się atrakcją turystyczną? Miejsce jest dość trudno dostępne, znajduje się na środku pola, niczym nie różni się od okolicznych terenów, a biegnąca nieopodal droga gruntowa jest w nie najlepszym stanie. Przynajmniej dzięki wieży triangulacyjnej najniżej położony punkt w Polsce widać z oddali.
ZD Raczki i Marzęcino
Najniższy punkt Polski to też najmłodszy skrawek Polski
Co ciekawe i zaskakujące zarazem, depresja na terenie Marzęcina istnieje od niedawna. Jeszcze przed II wojną światową obszar leżący na północ od wioski należał do Wolnego Miasta Gdańsk i był… dnem niedużej zatoki będącej częścią Zalewu Wiślanego. Marzęcino było zaś wioską rybacką. Zatokę osuszono dopiero w latach 1938–1942, zbudowano wały przeciwpowodziowe, kanały melioracyjne, przepompownię i obszar przekształcono w tereny rolnicze. Tak wyłonił się z wody najmłodszy skrawek lądu, który jest obecnie częścią Polski. Gdyby nie te prace, najniżej położone miejsce w Polsce nadal znajdowałoby się w Raczkach Elbląskich.
Najniżej położonym obszarem na Ziemi (naturalną depresją) jest Morze Martwe. Jego lustro wody znajduje się obecnie ok. 438 m p.p.m. i… nieustannie się obniża, pogłębiając depresję. Dzieje się tak na skutek intensywnego parowania. Dno Morza Martwego znajduje się ponad 800 m p.p.m. i niewykluczone, że pewnego dnia właśnie tam będzie sięgała najgłębsza depresja świata.
ZD mapa sprzed 1938
Śluza w Marzęcinie
Intrygującym świadkiem dawnych czasów jest stara śluza w Marzęcinie. Została zbudowana w 1884 r. jako zabezpieczenie przeciwpowodziowe. Była wyposażona w samoczynnie zamykające się wrota przeciwsztormowe, które miały chronić biegnący przez Marzęcino Kanał Panieński przed wezbranymi wodami Zalewu Wiślanego. Śluza straciła rację bytu w 1942 r. po osuszeniu okolicznych terenów i uruchomieniu przepompowni w Osłonce. Początkowo jej zadaniem było odpompowanie wody z zamkniętego nowymi wałami terenu, teraz służy do przepompowywania wody z Kanału Panieńskiego do płynącej wyżej Szkarpawy. Gdy tereny położone na północ od śluzy osuszono, zmieniono również bieg Kanału Panieńskiego, który obecnie przepływa obok śluzy. Kiedyś więc przez śluzę przepływały statki, dzisiaj po jej dnie można przejść suchą stopą.
Kościół w Marzęcinie
Będąc w Marzęcinie, warto zatrzymać się także przy zabytkowym kościele pw. Niepokalanego Poczęcia NMP. Pierwszy kościół, katolicki, został tu zbudowany w XV w. na polecenie zakonu krzyżackiego. Był pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny i to właśnie od tego wezwania pochodzi dawna nazwa Marzęcina – Panny i nazwa Kanału Panieńskiego. W 1525 r. kościół przejęli protestanci.
Obecna świątynia została zbudowana w 1852 r. w miejscu drewnianego kościoła zniszczonego przez pożar. Po II wojnie światowej świątynia została przejęta przez katolików, gdyż ludność niemiecką wypędzono z Żuław i sprowadzono nowych osadników.
Kościół zazwyczaj jest zamknięty, ale już z zewnątrz jest niezwykle interesujący, stanowi doskonały przykład budowli w technice ryglowej, gdzie drewniana konstrukcja jest wypełniona cegłami (tzw. mur pruski).
