Bernardo Morando. Człowiek, który zaprojektował miasto idealne
Bernardo Morando to główna postać, obok Jana Zamoyskiego, związana z początkami Zamościa. Po pobycie we Włoszech Jan Zamoyski miał wizję i chęć stworzenia miasta idealnego. Morando przekształcił ją w rzeczywistość.
Bernardo Morando urodził się ok. 1540 r. prawdopodobnie w Padwie (lub w Wenecji). Był rówieśnikiem Zamoyskiego i obu fascynował włoski renesans, co z pewnością ułatwiło im dialog. Jednak to nie Zamoyski sprowadził Moranda do Polski. Zanim Morando zaczął pracować dla potężnego magnata, od kilku lat pracował już przy rozbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie.
W 1578 r. panowie zawarli umowę o zaprojektowanie pałacu w Skokówce (ten projekt został wkrótce porzucony) i budowę Zamościa. Zamoyski chciał, by powstało miasto idealne, oparte o bliskie mu zasady włoskiego renesansu.
Na podstawie planów Moranda w Zamościu powstało niemal wszystko. To on zaprojektował układ całego miasta, pałac Zamoyskich (w swojej pierwotnej renesansowej formie), kolegiatę (obecnie katedra, wzór powtarzany przez inne kościoły na Lubelszczyźnie), ratusz (bez słynnych schodów wachlarzowych, które dodano później), bramy miejskie i pierwsze fortyfikacje. Morando był także autorem projektu wzorcowej kamienicy, do której musiały być podobne inne wznoszone domy. Był na stałej, wysokiej pensji u Zamoyskiego, dodatkowo zarabiał także jako przedsiębiorca budowlany, dzięki czemu stał się jednym z najbogatszych mieszczan w Zamościu.
W latach 1591–1593 Morando pełnił również funkcję burmistrza Zamościa.
Morando ożenił się z Polką, Katarzyną, miał z nią sześcioro dzieci. Po śmierci w 1600 r. został prawdopodobnie pochowany w kolegiacie. Byłoby to ogromne wyróżnienie, jednak jego grobu nie odnaleziono.
Nie wiadomo jak Bernardo Morando wyglądał, do dzisiaj nie zachował się żaden jego wizerunek, a przynajmniej… dotychczas go nie odnaleziono. Jeśli Morando został pochowany w kolegiacie, być może przy jego szczątkach znajduje się portret trumienny. A może gdzieś w prywatnych zbiorach lub przepastnych magazynach muzeów znajduje się obraz, na którym Morando został uwieczniony? Z pewnością chcielibyśmy wiedzieć, jak wyglądał budowniczy Zamościa.
