Zamek w Szydłowie. Średniowieczna rezydencja królewska.
Któż nie słyszał o Zamku Królewskim w Warszawie, Zamku Królewskim na Wawelu czy też Zamku Królewskim w Chęcinach. Ale zamek królewski w Szydłowie? A jednak, jak najbardziej istniał i był siedzibą królewską, choć użytkowaną czasowo.
Pierwsze murowane budowle obronne na terenie zamku w Szydłowie wzniesiono w pierwszej połowie XIV w., najprawdopodobniej na polecenie króla Władysława Łokietka. Były to: tzw. budynek północny, dom zamkowy (na jego miejscu stoi obecnie szkolna sala gimnastyczna) i okrągła baszta ostatecznej obrony (na jej miejscu stoi Skarbczyk). Następny polski władca, Kazimierz Wielki, dodał kolejną wieżę obronną oraz otoczył zamek murami. Zamek w Szydłowie stał się wówczas integralną częścią systemu obrony miasta.
- Salę Rycerską – czyli średniowieczny zamek królewski
- piece hypokaustyczne – niegdyś nowoczesny i wygodny system ogrzewania
- Muzeum Zamków Królewskich – z ekspozycją przedstawiającą dzieje szydłowskiego zamku i innych zamków królewskich w Polsce i Europie
Pod koniec XIV w. zamek został rozbudowany przez Władysława Jagiełłę. Powstał wówczas budynek południowy, zwany obecnie Salą Rycerską. Budowla ta jest unikatowa w skali kraju, gdyż do czasów obecnych zachowała swój średniowieczny, gotycki charakter. Inne rezydencje królewskie były wielokrotnie przebudowywane i uświetniane z duchem czasów i zgodnie z nowymi stylami w architekturze. Dziś można więc w nich dostrzec jedynie niewielkie elementy gotyckie.
ZD
Tymczasem zamek w Szydłowie zachował swój pierwotny charakter. To czyni go wyjątkowym – dzięki niemu można sobie łatwo wyobrazić, jak naprawdę wyglądały polskie rezydencje królewskie w średniowieczu.
W XVI w. rozebrano wieże obronne, a na ich miejscu zbudowano Skarbczyk. W tym samym stuleciu powstał budynek bramny, który wzniesiono przy murze oddzielającym zamek od miasta.
Dalsze losy zamku są tożsame z dziejami Szydłowa. Zamek ucierpiał w pożarach i najazdach obcych wojsk. Był pustoszony i odbudowywany wiele razy. Całkowicie porzucony pod koniec XVIII w., zaczął niszczeć.
ZD
Informacje podstawowe
tylko zamek (w tym Muzeum Zamków Królewskich): N: 20 zł, U: 15 zł
bilet rodzinny (2 os. dorosłe + 2 dzieci; WSZYSTKIE obiekty): 80 zł
Mapa Szydłowa
Poniżej znajduje się mapa Szydłowa z zaznaczonym zamkiem królewskim. Zaznaczone są na niej również parkingi oraz inne atrakcje miasteczka. Więcej o parkowaniu w Szydłowie przeczytasz tutaj.
Sala Rycerska
Sala Rycerska była głównym budynkiem mieszkalnym i reprezentacyjnym kompleksu zamkowego. To w niej spał i urzędował król w czasie, gdy przebywał w Szydłowie. Wbrew pozorom wizyty te nie były incydentalne – sam Władysław Jagiełło przyjeżdżał do miasta co najmniej 17 razy.
Budynek został wzniesiony na planie prostokąta i był dwupoziomowy. Na górze znajdowały się pomieszczenia należące do króla, na dole zaś – magazyny oraz piece hypokaustyczne, które ogrzewały ciepłym powietrzem znajdujące się powyżej pomieszczenia reprezentacyjne. Było to nowoczesne i niezbyt często stosowane rozwiązanie w średniowiecznej Polsce. Obecnie na dolnej kondygnacji można zobaczyć nie tylko pozostałości pieców, ale także stojącą obok kolekcję wymyślnych narzędzi tortur.
ZD
Gmach był rezydencją królewską, musiał więc być godny władcy i podkreślać jego pozycję. I taki właśnie był. Do dzisiaj można w nim podziwiać ozdobne kamienne portale oraz oprawy okienne, których dekoracje są skierowane nietypowo, do wewnątrz. Miało to podkreślać przepych pomieszczenia, w którym urzędował i sprawował swoje sądy król. Za salą reprezentacyjną znajdowała się prywatna komnata, w której władca spał i ucztował. Była ogrzewana dużym kominkiem, który częściowo się zachował.
ZD
Muzeum Zamków Królewskich (Skarbczyk)
Budynek tzw. Skarbczyka zaczął nabierać obecnych kształtów w XVI w., gdy przebudowano stojącą w tym miejscu wieżę obronną wzniesioną na polecenie Kazimierza Wielkiego. Obecnie w odrestaurowanym gmachu mieści się Muzeum Zamków Królewskich. Można w nim prześledzić historię rozwoju szydłowieckiego zamku, ale także innych, wybranych zamków z Polski i Europy. Na wystawie prezentowane są również średniowieczne stroje, stare monety, ceramika i artefakty odnalezione w czasie prac archeologicznych.
ZD
Brama Zamkowa
Na teren zamku wchodzi się przez budynek bramny z końca XVI w. Wzniesiono go przy murze, który oddzielał zamek od miasta. Dzisiaj znajduje się w nim punkt informacji turystycznej, w którym można kupić bilety wstępu do wszystkich zabytków Szydłowa.
Krótki zarys historii Szydłowa
Legenda mówi, że Szydłów został założony przez zbója Szydłę lub też przez króla, który zbója i jego bandę opryszków pokonał. Czy tak było naprawdę? Nikt jeszcze nie dowiódł, że nie…
Historycy wolą jednak trzymać się faktów.
Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi z 1191 r. Pod datą 1241 r. o Szydłowie wspomina w kronice Jan Długosz. W 1329 r., w czasach króla Władysława Łokietka, Szydłów miał prawa miejskie. Rozwijał się dzięki korzystnemu położeniu na przecięciu szlaków handlowych. W połowie XIV w. król Kazimierz Wielki otoczył miasto murami, wzniósł warowny zamek i kościół św. Władysława. Między XIV a XVI w. Szydłów osiągnął szczyt rozwoju. Był ważnym, bogatym ośrodkiem miejskim.
Niestety większość jego ówczesnych budynków była drewniana. W 1565 r. Szydłów spustoszył pożar. Po raz kolejny miasto ucierpiało w 1630 r., gdy zostało spalone przez nieopłacone oddziały najemnego wojska. W 1655 r. zniszczeń dopełnił potop szwedzki. Miasteczko już nigdy nie powróciło do dawnej świetności. W 1869 r. Szydłów utracił prawa miejskie, które odzyskał dopiero w 1 stycznia 2019 r.