Szydłów jest niewielkim miasteczkiem z kilkoma zaskakującymi zabytkami. Można tu zobaczyć oryginalny średniowieczny zamek królewski, jedną z najstarszych synagog w Polsce oraz kościół z rzadko spotykanymi gotyckimi polichromiami. Wśród atrakcji Szydłowa jest także kościół św. Władysława.

Pierwsza, drewniana świątynia powstała w tym miejscu przed 1325 r. Jej fundatorem najprawdopodobniej był król Władysław Łokietek. Obecny, murowany kościół został zbudowany ok. 1355 r. na polecenie Kazimierza Wielkiego. Była to forma pokuty władcy za zlecenie zabójstwa księdza Baryczki. Nieprzychylnego mu kanonika król kazał utopić w Wiśle. Z tego powodu kościół jest zaliczany do sześciu tzw. kościołów baryczkowskich. Pozostałe zostały wzniesione przez władcę w Sandomierzu, Wiślicy, Stopnicy, Zagości i Kargowie.

Świątynię zbudowano w stylu gotyckim, a jej mury wzniesiono z cegieł, co jest dość zaskakujące, gdyż wszystkie inne kamienne budowle Szydłowa powstawały z miejscowego, łatwo dostępnego wapienia.

W ciągu wieków świątynia była powiększana i przebudowywana. W 1630 r. strawił ją pożar, na skutek którego runął dach. Kościół szybko odbudowano, ale w większości nie przywrócono mu pierwotnego wyglądu, tylko zastosowano tańsze materiały. Świątynia była niszczona także w 1655 r. w czasie potopu szwedzkiego i 1693 r. ponownie w wyniku pożaru. W 1944 r. ucierpiała wskutek działań wojennych. Została odbudowana w latach 1945–1948, a przy okazji przywrócono jej wówczas pierwotny styl gotycki.

Mapa Szydłowa

Poniżej znajduje się mapa Szydłowa z zaznaczonym kościołem św. Władysława. Zaznaczone są na niej również parkingi oraz inne atrakcje miasteczka. Więcej o parkowaniu w Szydłowie przeczytasz tutaj.

Święty Władysław – węgierski król z Krakowa

Zaskakujący jest patron kościoła. To św. Władysław Węgierski, którego imię noszą zaledwie dwie świątynie w obecnych granicach Polski (drugi kościół znajduje się w Kunowie, woj. świętokrzyskie). Dlaczego Władysław? Święty był patronem ojca Kazimierza Wielkiego, Władysława Łokietka, który prawdopodobnie ufundował pierwszą, drewnianą świątynię.

Święty Władysław, choć był królem Węgier, był także mocno związany z Polską. Urodził się ok. 1040–1045 r. w Krakowie. Był synem córki Mieszka II i węgierskiego króla Beli I, który w Krakowie przebywał na wygnaniu. Dzieciństwo i młodość Władysław spędził na dworach Kazimierza Odnowiciela i Bolesława Śmiałego. Dobrze znał język polski. Mając kilkanaście lat, udał się wraz z ojcem na Węgry, gdzie po śmierci starszego brata, króla Gejzy I, w 1077 r. objął tron. Słynął ze świątobliwego życia, co jednak nie przeszkadzało mu prowadzić podbojów i interweniować zbrojnie w sąsiednich państwach. Zmarł w 1095 r., a niemal sto lat później, w 1192 r., został kanonizowany przez papieża Celestyna III.

ZD

Nietypowa dwunawowa świątynia

Trzecią nietypową cechą szydłowieckiej świątyni jest to, że jest ona dwunawowa. Na środku głównego przejścia stoją dwie strzeliste kolumny, utrudniające nieco przejście i przesłaniające ołtarz. To dość niewygodne i rzadkie rozwiązanie, dlaczego więc je zastosowano?

W fundowaniu kościołów dwunawowych specjalizował się Kazimierz Wielki. Taka świątynia była większa i bardziej reprezentacyjna od małego, jednonawowego kościoła, ale nie tak droga w budowie jak kościoły trójnawowe. Innymi kościołami dwunawowymi ufundowanymi przez króla są m.in. kolegiata w Wiślicy i kościół w Stopnicy, także wzniesione w ramach pokuty za polecenie zabicia księdza Baryczki.

ZD

Wnętrze świątyni

Do świątyni wchodzi się przez odrestaurowany gotycki portal. Wewnątrz od razu zwraca uwagę strzelisty filar przesłaniający prezbiterium i ołtarz główny. Centralne filary dzielą kościół na dwie równej wysokości nawy. Po ich lewej stronie znajduje się wejście do kaplicy bocznej, tzw. Kaplicy Literackiej, dobudowanej na początku XVII w. To dość surowe pomieszczenie. Jego ozdobą jest renesansowy ołtarz z XVII w. z gotyckimi rzeźbami Matki Bożej i św. Jana Chrzciciela z XVI w.

Jeszcze cenniejsze dzieło znajduje się w prezbiterium świątyni, na ołtarzu głównym. To złocony gotycki tryptyk z XVI w. W jego centrum stoi figura Matki Bożej z Dzieciątkiem, po jej bokach figury św. Piotra (z kluczem) i św. Pawła (z mieczem). Skrzydła tryptyku są namalowane i przedstawiają sceny z życia świętych. W górnej części św. Piotrowi klucze wręcza Jezus, po drugiej stronie jest wyobrażenie ukrzyżowania św. Piotra (głową w dół). Na dole – nawrócenie św. Pawła oraz jego ścięcie.

Tryptyk został przywieziony do Szydłowa dopiero po zakończeniu II wojny światowej z zamkniętego kościoła w Zwanowicach (woj. opolskie). Od 2022 r. w kościele tamtym znajduje się wierna kopia tryptyku.

Stojąc przed prezbiterium, warto zajrzeć również do znajdującej się po lewej stronie zakrystii. Prowadzi do niej XVII-wieczny renesansowy portal. Ozdobą pomieszczenia jest oryginalne gotyckie sklepienie.

Stojąca obok kościoła, tuż przy murach miejskich, dzwonnica na planie kwadratu została zbudowana w XVIII w. Przez lata uważano, że powstała w wyniku przebudowy wieży obronnej, obecnie przeważa pogląd, że mury obronneSzydłowa nie miały baszt.

Na terenie wokół kościoła znajdował się niegdyś cmentarz parafialny.

ZD

Krótki zarys historii Szydłowa

Legenda mówi, że Szydłów został założony przez zbója Szydłę lub też przez króla, który zbója i jego bandę opryszków pokonał. Czy tak było naprawdę? Nikt jeszcze nie dowiódł, że nie…

Historycy wolą jednak trzymać się faktów.

Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi z 1191 r. Pod datą 1241 r. o Szydłowie wspomina w kronice Jan Długosz. W 1329 r., w czasach króla Władysława Łokietka, Szydłów miał prawa miejskie. Rozwijał się dzięki korzystnemu położeniu na przecięciu szlaków handlowych. W połowie XIV w. król Kazimierz Wielki otoczył miasto murami, wzniósł warowny zamek i kościół św. Władysława. Między XIV a XVI w. Szydłów osiągnął szczyt rozwoju. Był ważnym, bogatym ośrodkiem miejskim.

Niestety większość jego ówczesnych budynków była drewniana. W 1565 r. Szydłów spustoszył pożar. Po raz kolejny miasto ucierpiało w 1630 r., gdy zostało spalone przez nieopłacone oddziały najemnego wojska. W 1655 r. zniszczeń dopełnił potop szwedzki. Miasteczko już nigdy nie powróciło do dawnej świetności. W 1869 r. Szydłów utracił prawa miejskie, które odzyskał dopiero w 1 stycznia 2019 r.

ZD